صنایع دستی با استخوان
اکنون که شما لپ‌تاپ یا موبایل خود را در دست گرفته‌اید و ما این کلمات را برای شما تایپ می‌کنیم، هر کدام هر کجای این دنیا هستیم از یک بخش مشترک استفاده می‌کنیم و آن استخوان‌های عزیزمان هستند. همان‌طور که می‌دانیم بخش زیادی از موجودات روی زمین برای حرکت و شکل گرفتن بدنشان به استخوان‌ها نیاز دارند. اما استفاده از این بخش مهم و اساسی اسکلت در زندگی روزمره تنها به حرکت بخشی محدود نمی‌شود. چنان‌که امروز قصد داریم از یک کاربرد مهم آنها یعنی صنایع دستی با استخوان بپردازیم.
در این بلاگ پست از مجموعه‌ی وبلاگ سلام به سراغ بررسی کاربرد استخوان‌ها در صنایع دستی می‌پردازیم و در کنار شما از هنر‌هایی که در آنها از استخوان به عنوان یک متریال طبیعی استفاده شده است را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
کدام استخوان؟ از کجا؟
شاید اولین سوالی که باید در همین ابتدا مطرح کنیم این است که در انواع صنایع دستی با استخوان، از اسکلت کدام حیوانات و کدام بخششان استفاده می‌شود؟ در یک جواب بسیار کلی می‌توانیم بگوییم امروزه هنر در دنیای مدرن ( حتی هنر‌های سنتی مانند صنایع دستی) هیچ محدودیتی نمی‌شناسد و می‌توان از تمام استخوان‌ها در انواع اندازه و کیفیت استفاده کنیم.
البته خوب است بدانیم به طور کلی انتخاب متریال برای ساخت انواع آثار هنری و صنایع دستی بسیار بستگی به جغرافیای زیستی هنرمند هم دارد. برای مثال در رابطه با همین استفاده از استخوان‌ها می‌بینیم که هنرمندان هر بخش از جهان بیشتر از استخوان‌هایی استفاده می‌کنند که برایشان در دسترس‌تر باشد. برای مثال هنرمندان آفریقایی به سراغ استخوان و عاج فیل می‌روند و…
استخوان شتر در صنایع دستی
شتر یکی از مهم‌ترین گونه‌های حیوانات اهلی و صحرایی در ایران است. از آنجا که کشور ما در منطقه‌ای گرم و خشک قرار دارد، این حیوان و قابلیت‌های فیزیکی خاص‌اش به مرور زمان بسیار مورد توجه ایرانیان قرار گرفته است. در قدیم از این حیوان به عنوان وسیله‌ای برای حمل و نقل استفاده می‌کردند و از شیر مقوی و پوست و چرم اعلای آن در زندگی روزانه بهره می‌برده‌اند.
اما امروزه یک کاربرد فوق‌العاده‌ی دیگر را هم از این فواید وجود این حیوان در زندگی خود شاهد هستیم و آن کاربرد استفاده‌ي بسیار زیاد از استخوان شتر در صنایع دستی است. استخوان‌های این حیوان مقاومت و زیبایی بسیار بالایی دارند و در انواع صنایع دستی هم‌چون خاتم کاری و نقاشی روی استخوان شتر به خوبی به کار می‌آیند.
استخوان عاج در صنایع دستی
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم در کشور ما ایران (به سبب دسترسی بیشتر و راحت‌تر) استفاده از استخوان‌های شتر و گاو و گوسفند رایج‌تر است. البته در زمان‌های قدیم و با واردات عاج و استخوان‌های فیل از آنها نیز در آفرینش‌های هنری استفاده می‌شد. البته عامل دیگر و موثر در نوع اننتخاب استخوان، خلاقیت خود هنرمند و محدودیت‌ها و قابلیت‌هایش هم هست. برای مثال استخوان عاج فیل با این که رنگ و ظاهری زیبا‌تر از استخوان شتر دارد و ابعاد آن نیز بزرگ‌تر است، قیمت بسیار بالاتری هم دارد.
علت استفاده از استخوان در صنایع دستی
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که چرا استفاده از استخوان در صنایع دستی رایج شده است؟ شاید در پاسخ اولیه بتوانیم بگوییم در روزگار‌های قدیم که این هنر‌ها رواج پیدا کرده مواد و متریال کافی برای هنرمندان وجود نداشته و به همین سبب به سراغ استفاده از استخوان‌ها رفته‌اند. اما اکنون چه؟ علت علاقه‌ي هنرمند معاصر به استفاده از استخوان در ساخت صنایع دستی چیست؟
۱. استخوان‌ها مواد طبیعی هستند و می‌توان با استفاده از این مواد که در واقع باز مانده استفاده‌های انسانی محسوب می‌شوند اشیاء هنری و با ارزشی خلق کنیم.
۲. قسمت استخوان نسبت به دیگر موارد بسیار پایین‌تر است و البته به راحتی نیز قابل دسترسی است.
۳. استحکام و دوام استخوان بسیار بالاست و صنایع دستی ساخته شده با این ماده می‌توانند تا سال‌ها بدون خراب شدن باقی بمانند.
۴. رنگ زیبا و سفید استخوان‌ها آنها را تبدیل به بستر بسیار مناسبی برای انجام انواع نقاشی و کنده‌کاری می‌کند.
فروشگاه سلام بهترین انتخاب برای خرید صنایع دستی
سایت سلام شاپ با داشتن سبدی متنوع از محصولات صنایع دستی امکان خرید انواع محصولات میناکاری، فیروزه کوبی، مس و پرداز و خاتم کاری از دسته محصولات صنایع دستی فلزی و انواع محصولات دیوارکوب همانند قاب و تابلو های صنایع دستی را برای شما میسر کرده است.
پیشنهاد میکنم محصولاتی که برای شما گلچین کرده ایم را مشاهده فرمایید.
قندان گنبدی مسی
قندان بدون پایه مسی کد 2
شکلات خوری گنبدی مسی سایز 2
معرفی انواع صنایع دستی با استخوان
در ادامه به بررسی چند هنری می‌پردازیم که ماده‌ی اولیه و بستر کار آنها استخوان است.
نقاشی روی استخوان
نگارگری بخش مهمی از هنر‌های اسلامی و ایرانی است که در آن فرد هنرمند با ذوق و بهره‌گیری از انواع اساطیر و بن‌مایه‌های ایرانی و با نگاه به طبعیت، دست به خلق نقاشی‌های زیبایی بر روی بستر‌های متفاوت می‌کند. می‌توانیم نگارگری را بر روی بوم‌های کاغذی، پارچه‌ای و چوبی مشاهده کنیم اما نوع بسیار جذاب و خلاق نگارگری و تذهیب بر روی استخوان انجام می‌شود که آن را معمولاً با نام نقاشی روی استخوان می‌شناسند.
برای نقاشی روی استخوان شتر در هنر ایرانی، ابتدا آن را با مواد شوینده و سفید کننده‌ی متفاوت ( مثل آب آهک و آب اکسیژنه) به خوبی می‌شویند تا سطح آن سفید و عاری از مواد و لکه‌های اضافی شود و سپس استخوان آماده‌ي انتقال طرح و رنگ گذاری می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم نقاشی روی استخوان شتر از انواع صنایع دستی پرطرفدار ایرانی بوده و هست.
خاتم کاری با استفاده از استخوان
خاتم کاری یکی از صنایع دستی بسیار اصیل ایرانی است که از مدت‌ها قبل در اصفهان و شیراز و دیگر شهر‌های ایران رواج داشته است. می‌توانیم بگوییم خاتم کاری هنری است که در آن با دقت و ظرافت یک سطح را با قطعات کوچک زیبا موزاییک چینی می‌کنند. شاید شما هم تا به حال انواع خاتم کاری با چوب را دیده باشید اما جالب است بدانید خاتم کاری با استفاده از قطعات استخوان نیز در ایران بسیار رایج است.
برای تهیه‌ی قطعات کوچک خاتم از جنس استخوان، ابتدا آنها را به خوبی می‌شویند و سپس در کارگاه‌های استخوان بری از قطر برش می‌دهند تا صفحاتی از جنس استخوان ساخته شود. پس از آن نیز آنها را در دیگ‌های حاوی سود می‌شویند و با یک مرحله برش دیگر تبدیل به الوار‌های نازک استخوانی می‌کنند. مرحله‌ي نهایی تبدیل این الوار‌ها به قطعات ریز مثلثی شکل برای استفاده از آنها در خاتم کاری است.
تولید قطعات استخوانی برای استفاده در هنر خاتم کاری فعالیتی دشوار است و متاسفانه به همین دلیل تعداد کارگاه‌های استخوان بری در ایران بسیار تقلیل یافته است. طبق گزارش‌های اداره‌ی میراث فرهنگی تعداد ۳ کارگاه استخوان بری در شهرستان خمینی شهر استان اصفهان مشغول به کار هستند و قطعات مورد نیاز برای استفاده در خاتم کاری با استخوان را تولید و به شهر‌های دیگر صادر می‌کنند.
مجسمه سازی با استفاده از استخوان
جالب است بدانیم به مرور زمان و با صرف خلاقیت‌های متفاوت هنرمندان به مجسمه سازی بر روی استخوان هم علاقه مند شدند. مجموعه مجسمه سازی بر استخوان با استفاده از هنر‌های منبت کاری، حکاکی و معرق کاری انجام می‌شود. بابک رفیعیان یکی از مشهور‌ترین مجسمه سازان ایرانی است که تندیس‌های بسیار زیبا و ظریفی از گل‌ها و دیگر اشیاء را به وسیله‌ی استخوان‌ها می‌آفرینند، این مجسمه‌ها پیش از این همگی تک بعدی بودند و امروزه نمونه‌های سه بعدی و دارای پرسپکتیو آنها نیز در گنجینه‌ی صنایع دستی ایران و جهان موجود است.
مسلم است که ظرافت و مهارت استاد مجسمه ساز در استفاده از استخوان باید بسیار بالا باشد چرا که در صورت شکستن یا لب‌پر شدن قطعه، این ماده قابل ترمیم نیست و کار باید از ابتدا آغاز شود. البته قیمت خوب استخوان در مقایسه با دیگر متریال آن را به یک انتخاب معقول برای ساخت مجسمه تبدیل کرده است، اما درک ظرافت‌ها و حساسیت‌های کار با استخوان به عنوان ماده اولیه برای مجسمه سازی نیز لازم است.
حکاکی روی استخوان
جالب است بدانید اولین نمونه‌های حکاکی روی استخوان به عهد پارینه سنگی باز می‌گردد و بیشتر نقش حیواناتی است که بر استخوان بزرگ عاج فیل حکاکی شده‌اند. این هنر دستی ابتدایی در مناطق مختلفی از جهان رواج داشته است. از کشور‌های شرقی چون چین و ژاپن گرفته تا کشور‌هایی مانند روم و یونان در غرب این هنر انجام می‌شده است. البته سبک و نوع حکاکی و کنده کاری روی استخوان در هر کشور و بسته به نوع مواد در دسترس و فرهنگ آنجا، متفاوت بوده است.
امروزه نیز به تنوع و شدت زیادی انواع کنده کاری روی استخوان را مشاهده می‌کنیم که می‌توانند قرابت و نزدیکی بسیاری به مجسمه سازی با استخوان داشته باشند. تفاوت مجسمه سازی و کنده کاری استخوان در این است که در هنر اول، استخوان به عنوان یک ماده‌ی خام به کار می‌رود. اما در کنده کاری روی استخوان، این ماده تبدیل به بستری می‌شود که هنر اصلی ( حکاکی یا کنده کاری) بر روی آن انجام می‌شود.
از انواع بسیار پر طرفدار این محصول در ایران، حکاکی روی استخوان شتر است.
انواع صنایع دستی با استخوان
- سرمه‌دان‌ها
- جعبه‌های جواهرات
- مجسمه و تندیس‌ها
- قلمدان‌ها
- انواع زیور آلات
- و…
قیمت صنایع دستی با استخوان
انتخاب و خرید صنایع دستی با استخوان می‌تواند یک انتخاب نو آورانه و خلاق و البته مطمئن باشد. چرا که این محصولات تماماً کار دست بوده و با ذوق و هنر ایرانی به وجود آمده‌اند. هم‌چنین جنس و رنگ آنها نمودی از طبیعت زیبای خداوندی دارد و می‌تواند برای شما محیطی امن و طبیعی را تداعی کند. اما قیمت محصولات این هنر دستی نیز به عوامل متفاوتی بستگی دارد، عواملی هم‌چون ابعاد محصول، تکنیک ساخت آن، جنس استخوان به کار رفته و… همگی در قیمت صنایع دستی با استخوان تاثیر دارند.
مجموعه‌ي تولیدات هنری سلام یکی از آفرینندگان بسیار با ذوق صنایع دستی ایرانی است که شما می‌توانید با نگاه کردن به انواع محصولات آن، از بابت کیفیت و قیمت عالی آنها آسوده خاطر شوید. همگی این محصولات توسط تولید کننده‌ي اصلی و ماهر ساخته شده‌اند و علاوه بر قیمت فوق العاده کیفیت بالایی نیز دارند. خرید صنایع دستی از این فروشگاه بسیار آسان بوده و امن و راحت است.
سخن پایانی
همان طور که دیدیم استحکام بالا، رنگ زیبای استخوان‌ها و ماندگاری طولانی و قیمت مناسب چهار دلیل عمده‌ای هستند که هنرمندان را به سمت استفاده از این ماده‌ی جادویی در صنایع دستی سوق داده است. در این نوشتار از مجموعه پست‌های سلام کوشیدیم تا با شما درباره‌ی انواع صنایع دستی با استخوان و کیفیت و ماهیت آنها صحبت کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
هم‌چنین بسیار خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات شما را درباره‌ي انتخاب استخوان در صنایع دستی بدانیم. به نظر شما جای کدام یک از صنایع دستی با استخوان در لیست ما خالی است و شما دیگر چه هنر‌هایی را می‌شناسید که با چنین مهارتی از دل طبیعت زاده شده باشند؟
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.