یکی از قدیمیترین دستسازههای بشر، سفال است. سفال و سفالگری از گذشتههای خیلی دور نقش ویژهای در فرهنگ و زندگی ایرانیان داشته است. ظروف سفالی از کاربردهای مهم سفال هستند. بر اساس بررسیهای تاریخی نشان داده شد که انسانهای اولیه، پس از ظروف سنگی و چوبی، از ظروف سفالی استفاده میکردند. در واقع پیش از رواج شیشه، ظروف سفالی رایجترین مظروفات بشر بودند.
در ادامه این مطلب، میخواهیم با ظرفهای سفالی و کاربردهای آن بیشتر آشنا شویم. همینطور نکاتی را در رابطه با طرز استفاده از ظروف سفالی متذکر میشویم که در طول عمر و خواصشان اهمیت قابل توجهی دارند. پس اگر دوست دارید از این ظروف «طبیعت زاد» استفاده کرده و لذت زندگی و سلامت خود را تضمین کنید، با ما در وبلاگ سلام همراه باشید.
تاریخچه سفال در ایران
طبق آثار کشف شده، میتوان گفت که تاریخ سفال در ایران از هزاره هشتم پیش از میلاد آغاز میشود. مردم در آن دوران، برای انجام کارهای روزانه و مراسم مذهبی، اشیاء مختلفی را با گل میساختند. سپس آنها را پخته و به سفال تبدیل میکردند. امروزه، با گذشت قرنها، هنرمندان خوشذوق و قریحه ایرانی، هنر سفالگری را ادامه دادهاند. آنها با استفاده از تکنولوژی جدید، با روشهای متفاوت، سفالگری را به بخشی از پروژههای مهم و کاربردی در کشورمان تبدیل کردهاند. مثلاً امروزه در بسیاری از پروژههای ساختمانی، از تابلوهای سفالی استفاده میشود.
ظروف سفالی چگونه تولید میشوند؟
به شکل دادن به گل، سفالگری و به ظروف به دست آمده از این طریق، سفال میگویند. خاک مورد استفاده برای سفالگری، به طور معمول خاک رس میباشد. استفاده از خاک رس برای سفالگری، سفالها را به رنگ سرخ در میآورد. در مقالهای جداگانه به بررسی تفاوت سفال و سرامیک پرداختهایم. پس اگر شما نیز علاقه دارید تفاوت این دو را نمیدانید، توصیه میکنیم به آن مطلب ما نیز سری بزنید.
انواع روشهای ساخت ظروف سفالی:
با استفاده از چرخ | در این روش، از دستگاهها و چرخهای مخصوص سفالگری استفاده میشود. محصولاتی که با چرخ ساخته میشوند، معمولاً دارای ضخامت یکنواخت هستند. |
روش انگشتی | این روش یکی از ابتداییترین روشهای ساخت به شمار میرود. در این روش برای شکل دادن به گل، از دست استفاده میشود و معمولاً ظروف کوچک با سطح نامنظم با روش انگشتی ساخته میشوند. |
روش قالبی | در این روش از قالبهای گچی، چوبی، یا اشیاء و ظروف گوناگون برای قالب و برای شکل دادن به گل استفاده میشود. میتوان گفت که کاربرد این روش بیشتر برای ظروف سرامیکی است. |
روش فیتیلهای | از این روش برای ساخت اشیاء نامتقارن و غیرهندسی و همچنین برای ساخت خمرههای بزرگ استفاده میشود. |
روش صفحهای | موزاییکهای نقشدار و کاشیها، لوحههای برجسته، ظروف و اشکال با فرم هندسی و… با این روش ساخته میشوند. |
انواع ظروف سفالی
بشقابها، لیوانها، پارچ آب، سینیها، کاسه و پیالههای سفالی از انواع ظروف سفالی هستند. این ظروف را به دو دستهی لعابدار و بدون لعاب تقسیم میکنند. از ظروف سفالی لعابدار برای پخت و پز غذا استفاده میشود. همچنین برای نگهداری مایعاتی مثل آب، ظروف سفالی بدون لعاب مناسب است. در فروشگاه سلام شما میتوانید تجربهی خرید ظروف سفالی را به آسانی تجربه کنید.
چرا باید از ظروف سفالی استفاده کنیم؟
- امروزه ظروف غذاخوری و پخت و پز، با انواع مصالحی همانند فلز، پلاستیک، کریستال، سفال، سرامیک و چینی ساخته میشوند. استفاده از ظروف فلزی در بلندمدت، باعث بروز بیماریهای خطرناکی میشود. چرا که در هنگام استفاده از این ظروف برای پخت و پز یا سرو غذا، مقداری از فلز به مواد غذایی سرایت میکند. بنابراین با توجه به توصیه اکید کارشناسان تغذیه، بهتر است بطور کلی استفاده از ظروف فلزی کنار گذاشته شود یا حداقل استفاده از آنها، مستمر و دائم نباشد.علاوه بر این، مصرف آب در ظرفهای (بطری و کلمن) پلاستیکی، به دلیل وجود مواد شیمیایی، برای بدن مضر است. این ظروف همچنین باعث اختلال در روند سوخت و ساز بدن و کاهش تستسرون میشوند.
- ظروف سفالی که به دو دستهی کلی لعابدار و بدون لعاب تقسیم میشوند، بخش بزرگی از مشکلات ظروف نامبرده را حل کردهاند. البته باید به این نکته توجه کنید که سفالهای لعابدار، برای پخت و پز و سرو غذا و نوع بدون لعاب آن برای نگهداری مایعات، مثل آب، ساخته میشود. برای همین است که میگوییم دانستن طرز استفاده از ظروف سفالی، اهمیت بسیار ویژهای برای بهبود خواصشان و عملکرد بهتر آنها میباشد.
- ظروف سفالی، خاصیتی قلیایی دارند که با تعدیل خاصیت اسیدی غذا به حفظ سطح PH آب کمک میکنند. این موضوع به تنهایی، باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش میشود.نگهداری آب در کوزه سفالی و
- استفاده از آن در پارچ و لیوانهای سفالی، علاوه بر حفظ طعم طبیعی آب، از کاهش تستسرون و اختلال سوخت و ساز بدن جلوگیری میکند. کوزه سفالی همچنین به عنوان بهترین تصفیهکننده طبیعی آب شناخته میشود و سموم موجود در آب را به خوبی دفع میکند.
موارد متفاوت استفاده از ظروف سفالی
از ظرفهای سفالی، بیشتر برای دکوری و تزئینات استفاده میکنند. اما استفاده از ظروف سفالی لعابدار برای پخت و سرو غذا نیز مرسوم است که در ادامه به توضیحاتی درباره هر کدام از این موارد میپردازیم.
استفاده از ظروف سفالی در دکوراسیون
در فرهنگ ایرانیان، اشیاء سفالی همواره نقش قابل توجهی داشتند و از نسلی به نسل دیگر منتقل شدهاند. سفال در شکل و اندازههای متفاوت، عضوی ویژه برای از بین بردن یکنواختی دکوراسیون است.
در ادامه، روشهایی برای استفاده از سفال در دکوراسیون نام برده و توضیح داده شده است.
نقش گلدان سفالی در دکوراسیون
اگر محیط زندگیتان بیش از حد بیرنگ و خستهکننده است، ما به شما پیشنهاد میکنیم تا از گلدانهای سفالین استفاده کنید. قرار دادن گیاهان خانگی در گلدانهای سفالی لعابدار، روشی باورنکردنی برای تزریق رنگ به دکوراسیون است.
برای به خوبی نشان دادن زیبایی گیاه، انتخاب گلدان مناسب، اهمیت ویژهای دارد. همچنین گلدانهای سفالی باید برای رشد درست گیاهان، به اندازه کافی باز و گود باشند.
تاثیر دستهبندی سفالها بر اساس رنگ در دکوراسیون محیط:
اگر فکر میکنید که داشتن یک دکور مدرن، شما را از اضافه کردن سفالها به طراحی دکوراسیون منع میکند، باید بگوییم که سخت در اشتباه هستید!
برای جلوگیری از آشفتگی و نامتناسب به نظر نرسیدن سفالها با یک محیط مدرن، آنها را بر اساس رنگ دستهبندی کرده و در یک جا قرار دهید. این کار سفالهای شما را همانند یک کلکسیون نشان میدهد. برای بهتر دیده شدن سفالها نیز، بهتر است که آنها در مقابل یک پسزمینه رنگی قرار داده شوند.
طرز استفاده از ظروف سفالی و نقش تزئینی آنها در ایجاد سبک معاصر:
نشان دادن مجموعهای از سفالها در یک فضای خالی، به صورت غیر سنتی، سبکی معاصر را ایجاد میکند. مثلاً اگر محیطی دارای کاغذ دیواری طرحدار با پسزمینه آبی پررنگ باشد، استفاده از نماهای سفید و آبی، به فضا جلوه بیشتری خواهد بخشید.
نقش تزئینی سفالها در ایجاد سبک روستایی:
اگر شما از آن دسته افرادی هستید که سبک روستایی را ترجیح میدهند، پیشنهاد ما به شما سفالهایی هستند که با دست نقاشی شدهاند. برای اینکه سفالهایی با رنگهای زنده، بیشتر به چشم بیایند؛ همه آنها را یک جا و در کنار هم قرار دهید. همچنین بهتر است پسزمینه دکورتان یک رنگ تیره باشد تا حالت نوستالژیتری به این سبک بدهد.
طرز استفاده از ظروف سفالی برای پخت و پز و سرو غذا
زیبایی تنها ویژگیای نیست که باعث رواج استفاده از ظروف سفالی میشود. به گفته برخی کارشناسان، بهتر است ظروف سفالی را جایگزین ظروف پلاستیکی و فلزی کنیم. برای پخت و پز با ظروف سفالی بهتر است به سراغ شعلهای نرم و کم ( یا استفاده از شعله پخش کن) بروید.
چرا نمیتوان در ظروف سفالی بدون لعاب به پخت و پز غذا پرداخت؟
زیرا بعد از هر بار طبخ غذا، احتمال میرود که مقداری از غذا در جداره سفالی ظروف باقی بماند و یا بشکنند.
نکات تکمیلی طرز استفاده از ظروف سفالی:
۱) برای درست کردن غذا در ظروف سفالی، باید مواظب باشید که آن را روی حرارت تند و زیاد قرار ندهید. چرا که این عمل سبب تکه تکه شدن ظرف سفالی شما میشود. توصیه میکنیم که آن را روی حرارت مستقیم شعله قرار ندهید و به جای آن، از شعلهپخشکن استفاده کنید.
۲) پس از استفاده از ظروف سفالی، به سرعت آن را بشورید. چرا که این ظروف خیلی زود لک مواد غذایی را به خود میگیرند.
۳) این ظروف به هیچ وجه نباید خراش یا ترکی بردارند، چرا که باعث ورود خاک رس به مواد غذایی میشوند و این امر در مقادیر زیاد، به سلامتی انسان آسیب جدی وارد میکند. سعی کنید حتیالمقدور از شستن این ظروف با سیم ظرفشویی خودداری کنید.
۴) مواظب باشید که مواد غذاییای همانند ترشیجات را به مدت طولانی در این ظروف قرار نگه ندارید. این ظروف ممکن است باعث فاسد شدن این مواد شوند.
۵) استفاده از هر نوع شویندهای به جز سفیدکنندهها برای شستشوی سفالها مجاز است. مواد سفیدکننده باعث خورده شدن ذرات سفال میشوند و ممکن است بعد از مدتی، این ظرفها را متلاشی کنند.
۶) پس از پیرکس، ظروف سفالی بهترین ظروف برای استفاده در مایکروفر یا فر هستند. البته دقت داشته باشید که ظروف سفالیای که در مایکروفر استفاده میکنید، رنگ کورهای داشته باشند. زیرا رنگهای کورهای در مایکروفر ایجاد جرقه کرده، در فر میسوزند و تغییر رنگ میدهند.
۷) از سرو غذاهای داغ در ظروف سفالی لعابدار بپرهیزید. زیرا در موادی که لعاب را تشکیل میدهند، مقداری سرب وجود دارد و این سرب در محصولات دستساز بیشتر است.
سخن آخر
ظروف سفالی فواید بیشماری دارند. روشن است که استفاده از این ظروف و جایگزین کردن آن با ظروف فلزی و پلاستیکی، میتواند سبک زندگی شما را به شیوهای مثبت تغییر دهد. این ظروف شما را چندین قدم به سلامتی نزدیکتر میکند. همچنین با استفاده از ظروف سفالی لعابدار در محل زندگیتان، میتوانید به آن جان و رنگی تازه ببخشید. این ظروف میتوانند یکی از بهترین گزینهها برای هدیه دادن به عزیزانتان باشند.
حالا که با خواندن این مطلب، نکات مفیدی را در رابطه با طرز استفاده از ظروف سفالی فرا گرفتید، میتوانید بهترین و باکیفیتترین این ظروف را با قیمتی مناسب از فروشگاه سلام خریداری کنید و از اصالت کالای خود مطمئن باشید.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.