برای توصیف یکی از گونههای بازنمایی تصویری یا نقش آفرینی در زمینه فرهنگ ایرانی، از اصطلاح طراحی ایرانی یا طراحی سنتی استفاده میشود. این گونه این گونه نقش آفرینی، به واسطه بعضی خصوصیات از جمله ویژگیهای معنایی، صوری و فنی از سایر فرهنگها تمییز داده میشود. در تعدادی از رشتههای هنری ایرانی، مثل فرش ایرانی، نقاشی، تذهیب، صنایع دستی مانند سفالگری، پارچه بافی و فلز کاری، همچنین معماری و شهرسازی طراحی ایرانی نقشی جدایی ناپذیر دارد.
در اصل باید گفت آثار هنری که در این زمینهها و رشتهها به وجود میآیند، به لطف طراحی شکل گرفته، چرا که طراحی از زمانهای گذشته تا بحال، نقش ترسیم و سازماندهی را در آثار به عهده گرفته است.
تاریخچهی طراحی ایرانی
بعد از حمله اعراب به ایران و پیوستن کشور ما به جامعه اسلامی، در زمینه هنر و فرهنگ تحولاتی بزرگی رخ داد که جهان اسلام تاثیر زیادی روی آن داشت. بعد از آن هم اقوام مختلفی از جمله ترک و مغول و افغان به کشور ما تسلط پیدا کردند که ریشه ماندگار و بهم پیوسته این طراحی، به دست آنها از هم نگسست و استحکام خود را حفظ نمود.
کلیاتی دربارهی طراحی ایرانی
در هر رشته و حوزه هنری، منظور از مبنا، پایه و اساسیست که محتوا و ساختار هر پدیده به آن وابسته است. در طراحی سنتی نیز، مبنای این زمینه، اندیشهها، آئینها، باورها و فلسفههای سنتی هستند که از قواعد و ظوابط مشخصی پیروی میکنند.
اگر قصد شناخت طراحی ایرانی را به طور کامل و مفصل دارید، باید شناخت دقیقی از طراحی سنتی و اندیشهها، باورها و دیگر مبانی این طراحی داشته باشید. چرا که این مبناها، به این اصول گره خوردهاند.
بنیانهای بصری در طراحی سنتی
اگر میخواهید طراحی ایرانی را ببینید، باید در هنرهای تجسمی و سنتی به دنبال آن بگردید. چیزی که در این آثار مشترک بوده و از لحاظ هویت، آنها را به یکدیگر مربوط میکند، این است که هنرمند در آنها به تقلید از طبیعت علاقه ندارد و نسبت به بیان مفاهیم ذهنی و نمادین مشتاق است.
تفاوت طرح و نقشه در چیست؟
بین طرح ایرانی و نقش ایرانی، در اصل تفاوتهایی وجود که مشخص میکند این دو باهم فرق دارند. طرح ایرانی، با برنامه ریزی، ترسیم و سازماندهی حاصل میشود در صورتیکه نقشه تنها یک دستور عمل اجرایی است که باید توسط هنرمند اجرا شود. توصیه میکنیم نوشتار ما را دربارهي نقوش سنتی نیز مطالعه کنید تا با اطلاعات جامعتری در این باره آشنا شوید.
برای طراحی سنتی به چه ابزاری نیاز است؟
هنرمندان در زمینههای مختلف طراحی سنتی و ایرانی، به ابزارهای مختلفی نیاز دارند. مهمترین این ابزار، قلممو، مداد، ابزاری برای اندازهگیری و خط کشی هستند. همچنین به کاغذ هم برای طراحی نیاز است. البته طراحی روی زمینههای مختلفی که مربوط به آن رشته باشد، اجرا میشود.
انواع نقوش سنتی ایرانی
طراحیهای سنتی و نقاشیهای سنتی، با الهام گرفتن از طبیعت و با تکیه بر احساس و درک هنرمند در چهارچوبهای مشخصی شکل میگیرند. نگارگری، تذهیب، تشعیر، گل و مرغ و نقاشی قهوهخانهای جزو طراحی ایرانی هستند.
۱. تذهیب
مطمئناً تابحال اسم رشته تذهیب را زیاد شنیده اما درمورد آن اطلاعات زیادی ندارید. طراحی، رنگ آمیزی، طلا اندازی، پرداخت و قلمگیری ظریف انواع طرحها و همچنین نقوش هندسی و گیاهی، برای تزئین کردن کناره و سطوح متفاوت را تذهیب مینامند.
در ابتدا هنرمندان از تذهیب برای تزئین حاشیه کتابها استفاده میکردند. همینطور سرلوحهها و کنارههای قطعات خوشنویسی هم با این هنر تزئین میشد. بعد از گذشت زمان، این هنر ترویج یافت که امروزه از تذهیب به عنوان یک هنر مستقل نام برده میشود.
تذهیب روی سطوح مختلفی، اجرا میشود تا به آن سطح زیبایی و جلوهای خاص و ماندگار ببخشد. برای مثال روی سطوح تخت و محدب مثل ظروف مینا و همینطور کاشی هفت رنگ از هنر تذهیب استفاده میشود. نقوشی که در این رشته بکار گرفته میشوند، نقوش گیاهی مثل اسلیمی و ختایی هستند. البته به غیر از آن، از طرحهای هندسی هم برای تزئین استفاده میشود.
هنرمندان با خلاقیت و الهام بخشی، به تلفیق نقوش گیاهی و حیوانی پرداخته و طرحهای جدید خلق میکنند. اغلب رنگهایی که در این رشته استفاده میشوند، رنگهای لاجوردی، قرمز، فیروزهای، زرد، نارنجی، سیاه، نقرهای و همچنین طلایی هستند. رنگهایی با عنوان روحی در ساخت و ساز و پرداز داخل نقوش هم مورد استفاده قرار میگیرند.
ابزار و وسایل مورد نیاز برای تذهیب
هنرمندان در هر رشته برای اجرای کار خود به ابزار مختلفی نیاز دارند که در رشته تذهیب، این ابزار شامل قلممو، مداد، ابزار خط کشی، گونیا، جدولکش، پرگار، ظرف آب، رنگ، رنگ، مهره و زیردستی. انواع رنگهای جسمی و روحی، صمغ، آب، کاغذ، کاغذ پوستی، مقوا، تخته سهلایی، ورق طلا و مرکب مشکی مواردی هستند که هر تذیب کار به آنها نیاز دارد.
۲. تشعیر
در این رشته، رنگ آمیزی محدودی در حد یک یا دو رنگ اتفاق میافتد و قلمگیری طرحها با نقشهای سنتی همچون گیاهی، انسانی و حیوانی برای پر کردن زمینه یا حاشیه است که به آن تشعیر میگویند.
هنرمندانی که به تشعیر مشغول هستند، از موضوعهای مذهبی، حماسی، عرفانی و خیالی بهره میگیرند تا از آن برای پر کردن زمینهها یا حاشیهها، کتابت، کتابآرایی، صحافی و جلدسازی سنتی استفاده کنند. یکی از مهمترین ویژگیهای تشعیر، قلمگیری خاصی است که در آن استفاده میشود. هنرمندان در این رشته، گاهی فقط با یک رنگ به کار خود میپردازند. تشعیر به صورت تخت اجرا میشود که در آن طرحهای انسانی، گیاهی، حیوانی، خیالی مثل فرشته و اژدها بکار گرفته میشود. در تذهیب و تشعیر، از ابزار و وسایل یکسانی برای هنرمندی استفاده میشود.
۳. نگارگری
نگارگری یعنی طراحی، رنگ آمیزی، پرداز و قلمگیری انواع طرحها و نقوش سنتی با موضوعهای مختلف که برای ایجاد نگارههای مستقل و کاربردی است. در نگارگری، هنرمندان از تنوع موضوع، ترکیببندی و گستردگی بیشتری در نقوش استفاده میکنند. ذهن هنرمندان در این رشته، آزادانه در موضوعات مختلفی خیالپردازی کرده و در نتیجه، طرحهای خیالی را به تصویر میکشند.
در اصل این همان تفاوت نقشه و طرح ایرانی است که به آن اشاره کردیم. همانطور که گفته شد، در نگارگری که نوعی طراحی ایرانی است، هنرمند از روی نقشه خاصی الگو برداری نمیکند و به ذهن خود اجازه میدهد تا آزادانه در پی موضوعات مختلف، به خیال پردازی و خلق آثار فاخر بپردازد.به علاوه ما در مقالهای دیگر و به طور جامع به مبحث نگارگری ایرانی پرداختهایم.
در ابتدا از نگارگری برای دیوارنگاری، کتابآرایی و طراحی مفاهیم مختلف استفاده میشد اما بعدتر، این هنر به عنوان یک رشته مستقل شناخته شد. برای مثال امروزه این هنر روی انواع سطوح تخت مورد استفاده قرار گرفته و در تابلوهای نگارگری، کاشی، سفال لعابی، ظروف مینا و همچنین زیورآلات از این هنر استفاده میشود.
۴. طراحی ایرانی گل و مرغ
هنرمندانی هستند که به طراحی و رنگآمیزی انواع طرحها میپردازند و نقشهای گیاهی و همچنین پرندگان را در شکلها و طرحهای مختلف به تصویر میکشند تا نگارهای مستقل را به اسم گل و مرغ خلق کنند. در این رشته، ارتباط عارفانهای میان گل و بلبل به تصویر کشیده شده و پرداز نقطهای بسیار ظریف و پرکار در آن، زحمت آن را دوچندان میکند.
این هنر خاص و بی نظیر، روی سطوح تخت اجرا میشود و همچنین روی صنایع دستی مختلفی از جمله ظروف مینا کاری، کاشی و امثال آن اجرا میشود. گل محمدی، زنبق، لاله، نرگس، داودی و غنچههای آنها، گلهایی هستند که در این طراحی به تصویر کشیده میشوند.
ظروف میناکاری با این طرحها و همچنین کاشیهای طراحی شده به سبک گل و مرغ، محبوبیت زیادی دارند و برای تزئین مورد استفاده قرار میگیرند. اگر شما هم به خرید این محصولات با کیفیت بالا علاقه دارید، میتوانید روی فروشگاه آنلاین صنایع دستی سلام حساب کنید.
۵. نقاشی قهوهخانهای
در این طراحی، هنرمندان با رنگ آمیزی و ساخت و سازهای مختلف طرحهایی همچون انسان و حیوان، موضوعات مختلف مذهبی، ملی و حماسی را خلق میکنند. این نقاشی از داستانهای قومی مثل حماسهها، افسانهها، همینطور وقایع و روایتهای مذهبی سرچشمه میگیرند.
انواع صنایع دستی در فروشگاه سلام
جالب است بدانید اکثر محصولات و صنایع دستی اصیل ایرانی را، میتوانید با بهترین کیفیت و البته زیبایی در فروشگاه سلام تهیه کنید. این فروشگاه، مدت زیادی است که در تلاش است تا انواعی از هنر های ایرانی را با کیفیت بالا تولید و به دست هموطنان ایرانی برساند. برای خرید انواع محصولات صنایع دستی، میتوانید به راحتی روی این فروشگاه حساب کنید.
سخن پایانی
بعد از مطالعه این نوشتار، با طراحی ایرانی به طور خلاصه آشنا شدید و میدانید که محصولات مختلفی در این زمینه هستند که تهیه کردن آنها، اصالت را به خانههایمان به ارمغان میآورند. با مطالعه و تحقیق در این زمینه و همچنین حمایت از محصولات صنایع دستی، از فرهنگ بی نظیر خود حمایت کنیم. باید ارزش صنایع دستی اصیل خود را بدانیم و برای آن ارزش زیادی قائل شویم چرا که تولید آنها با زحمت زیادی همراه است و هنرمندان باید وقت و حوصله زیادی را برای تولید آنها صرف کنند. حمایت ما میتواند با خواندن درمورد این آثار و کسب اطلاعات، همینطور با خرید محصولات اصیل باشد. امیدواریم همه روزی ارزش واقعی این صنایع گرانبها را درک کنیم.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.