لرستان، مهد دلیرمردان و شیرزنانی که در سخت‌ترین شرایط ممکن خم به ابرویشان نیاوردند و از جهد و تلاش دست نکشیدند، در غرب ایران، در میان رشته کوه‌های پهناور زاگرس واقع شده و از این رو استانی کوهستانی قلمداد می‌شود. در این نوشتار علاوه بر معرفی ویژگی‌های جغرافیایی لرستان، به معرفی آثار باستانی لرستان و صنایع دستی لرستان که از برترین و محبوب‌ترین صنایع دستی ایران به‌شمار می‌رود، نیز می‌پردازیم.

به علاوه اگر مایل هستید نمونه‌های بیشتر و عکس صنایع دستی لرستان را ببنید و یا حتی آنها را با قیمتی مقرون به صرفه و خیالی راحت داشته باشید با سلام شاپ در این نوشتار همراه شوید.

مختصری درباره‌ی این استان چهار فصل

لرستان با یازده شهرستان، یازدهمین استان پرجمعیت ایران است. لرستان منطقه‌ای بسیار خوش آب ‌و هوا است و در ایران به استانی چهار فصل شناخته می‌شود. این دیار، سومین استان پر باران ایران محسوب می‌شود و به دلیل داشتن زیستگاه‌های فراوان و متعدد، جانورانی با ارزش و کمیاب زیادی نظیر سمندر لرستانی که حتما نامش را شنیده‌اید و غار ماهی کور که فقط در لرستان ایران یافت می‌شود، در آن زندگی می‌کنند.

لرستان در اوایل حکومت دوره‌ی پهلوی بخشی از خوزستان بود و بعد از آن با دو شهرستان خرم‌آباد و بروجرد به استانی مستقلی تبدیل شد. بعد از استقلال لرستان، شهرستان‌های مناطق دیگر یکی یکی به آن پیوستند. جدیدترین شهرستان لرستان رومشکان است که در اواخر  سال۱۳۹۲  به یکی از شهرستان‌های مستقل این استان تبدیل شد.

معرفی صنایع دستی لرستان، یادگار گذشتگان، آمیخته‌ای از کوه‌های بلند و دره‌های سبز

یکی از برترین ویژگی‌های استان لرستان داشتن آثارباستانی بی‌شمار و بسیار ارزشمند است. این آثار باستانی در سه دوره‌ی قبل از تاریخ، دوره‌ی ایران باستان و دوره‌ی اسلامی تقسیم بندی می‌شوند.

بیشتر آثار باستانی یافته شده شامل نقاشی‌ها، سفالینه‌ها، اشیای مفرغی و کنده‌کاری روی دیواره‌های غارها می‌شود. این آثار تاریخی علاوه بر اطلاعات تاریخی آن دوره، حامل افکار ، اندیشه‌ها، باورها، رویاها و حتی گاهی قوانین آن دوره است. جالب است بدانید این تاریخچه‌ی غنی به همراه عوامل طبیعی چون کوه، نقش مهمی در شکل‌گیری صنایع دستی لرستان دارند.

ماشته بافی، گرمایت را در زمستان سرد به آغوش من بسپار

پیش از آنکه رواندازهای مختلف در اندازه‌ها، طرح‌ها و نقش‌های بی‌شمار به بازار ورود پیدا کنند، زنان و مردان لر، بار دیگر مشکل را به دستان هنرمندشان سپردند. شاید شما تا کنون نام ماشته به گوشتان نخورده باشد اما باید به عرضتان برسانیم ماشته چیزی است شبیه همان جاجیم. ماشته بیشتر در نواحی سردسیر کاربرد دارد و در مناطق بومی نظیر خرم‌آباد و کرمانشاه ماشته یا موج خوانده می‌شود.

جنس ماشته یا جاجیم از پشم است و اکثراً به صورت دستی بافته می‌شود. این هنر دستی اصیل که یکی از پرفروش‌ترین صنایع دستی لرستان نیز به‌شمار می‌رود، در قدیم‌الیام در رختخواب‌های پیچ، زیرانداز، روانداز و رویه‌ی لحاف کرسی کاربرد داشته‌است.

اما امروزه علاوه بر کاربرد هنری که جلوه‌ی دوچندانی به مکان مورد‌ استفاده‌اش می‌دهد، به عنوان روفرشی، انواع رویه‌ی پشتی، رومبلی، کیف زنانه، روکش صندلی خودرو و حتی ساک دستی نیز استفاده می‌شود.

البته جاجیم بافی یا همان ماشته بافی هنری است فراگیر و در سایر استان ها مثل ایلام، آذربایحان، کرمانشاه و… رواج دارد.

حرمی بافی، درهم تنیدگی عشق و ریسمان

حرمی از پرفروش‌ترین صنایع دستی بروجرد محسوب می‌شود. این بافته هنری توسط ماشته باف یا «جیلا» در لفظ بومی، به کمک پارچه بافی دو وردی بافته می‌شود. حرمی در گذشته با استفاده از پشم تولید می‌شده اما امروزه در ساختار آن از پنبه استفاده ‌می‌شود تا لطافت و سبکی آن افزایش یابد.

یک حرمی با کیفیت معمولاً در ابعاد۱۰۰ سانتی متر در ۷۰ سانتی متر بافته می‌شود. نقشه‌های استفاده شده در حرمی‌های بومی معمولاً گل، پروانه، شانه و خطوط موازی است. در گذشته حرمی به عنوان بقچه و زیرانداز در حمام به کار گرفته می‌شد اما اکنون بیشتر جنبه زینتی دارد و استفاده از آن رنگ و بویی تازه به خانه‌تان می‌بخشد.

اگر بخواهیم حرمی و ماشته را قیاس کنیم، بافت حرمی متراکم‌تر و دارای تنوع رنگی بیشتری است. دو رنگ اصلی که غالباً در بافت حرمی استفاده می‌شود سرمه‌ای و قرمزلاکی است.

ورشو سازی، سفید به رنگ ابرهای بی‌انتها

یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی بروجرد و حتی صنایع دستی لرستان، ورشو سازی است. ورشو فلز سفید رنگی است که از ترکیب آلیاژ فلزهای دیگری همانند مس، نیکل و روی تولید می‌شود. این صنعت بیشتر از دو قرن پیش در استان لرستان و خصوصاً در بروجرد فراگیر شد و صنعت‌گران و هنرمندان زیادی را جذب درخشندگی، زیبایی و استحکام خود کرد.

در ورشوگری استادکار با استفاده از فلز ورشو، وسایل و اشیاء بادوامی نظیر انواع سینی، قاشق و چنگال، سماور و قندان می‌سازد. البته در میان تمامی این ظروف سماور ورشو طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است.

گیوه لرستان، از قلب دومتان تشکر کنید.

پا عضوی حساس است که در تمام زندگی‌مان به‌صورت بیست‌و چهار ساعته همراه اول ما بوده است. بدون وجود این جفت دوست‌داشتنی، ما حتی قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و روتین‌مان نخواهیم بود. شاید، الان که تمایل به خواندن این مقاله یافته‌اید، درست همین الان بخواهید از خودتان به خاطر داشتن این موهبت خدادادی یک تشکر درست و حسابی کنید.

اگر گزینه‌ای‌ را در سر ندارید اصلاً جای نگرانی نیست. ما به شما گیوه‌‌های لرستان را پیشنهاد می‌دهیم. با داشتن آنها هم هدیه‌ای قابل و با کیفیت به خودتان یا عزیزانتان داده‌اید و هم از یکی از مشهورترین صنایع دستی لرستان حمایت کرده‌اید و این یعنی با یک تیر دو نشان ارزشمند را زده‌اید.

نمدمالی، خاطرات به خانه می‌آیند

اگر پای خاطرات شیرین پدربزرگ و مادربزرگ‌هایتان بنشینید، حتما لباس‌های نمدی، علی‌الخصوص کلاه‌های نمدی را به یاد دارند. نمد مالی از قدیمی‌ترین صنایع دستی لرستان برشمرده می‌شود و در گذشته‌های نه‌چندان دور در اغلب شهرستان‌های این خطه، کارگاه‌های نمدمالی دایر بوده است. به طوری که هنوز بقایای بازارها و بازارچه‌های نمدمالی در بروجرد و خرم‌آباد قابل مشاهده است.

متریال اصلی نمد، پشم گوسفند است که به زبان محلی« برگن» نامیده می‌شود. از رایج‌ترین و بیشترین تولیدات نمدی که در لرستان به‌فروش می‌رسد، می‌توان به تولیداتی نظیر کلاه نمدی، گردله(بخش زیرین زین اسب و چهارپایان)، تن پوش‌های نمدی که به «کپنک» نیز شناخته شده‌اند و انواع زیراندازها در طرح‌ها، نقش‌ها و اندازه‌های مختلف اشاره کرد. ابراز مخصوص نمد مالی عبارتند از: چوب ترکه‌ای، کمان چند زهی و حصیر یا برزنت.

نحوه ساخت نمد:

اگر برایتان این سوال برایتان پیش آمده که یک نمد چگونه درست می‌شود و یا نمدمالی چیست و از این دست سوالات، سلام شاپ ، اینبار هم به کمک شما می‌آید:

۱- برای ساخت نمد، ابتدا استاد کار با پهن کردن حصیر یا برزنت برای نمد مورد نظر قالبی آماده می‌کند.

۲- به کمک فتیله‌های پشمی که با رنگ شیمیایی یا طبیعی رنگ‌آمیزی شده‌اند، روی آن نقش می‌اندازد.

۳- سپس پشم‌ها را جدا کرده وکمان میزند

۴- آن‌ها را در آب و صابون خیس‌ می‌کند و اجازه می‌دهد تا آب به خوبی به درون پشم‌ها نفوذ کند.

۵- استاد کار قالب نمد را که در مرحله نخست آماده کرده، میپیچد و دورش را با طناب می‌بندد.

۶-در نهایت قالب نمد را به کمک دست و پا می‌مالد.

۷- نمد شما آماده است.

حصیربافی، داستان زیر و روها:

حال که با پارچه بافی آشنا شدید، شاید گمان کنید دیگر صنعت دستی قدیمی‌تری در استان  لرستان وجود ندارد. اما متاسفانه این‌ دفعه شما در اشتباهید. حصیر بافی، این هنر ماندگار، یادگار اجداد کهن و مستعدمان، بیشتر از ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد قدمت دارد. قدیمی‌ترین نمونه یافت شده حصیری، متعلق به مهد تمدن، بین‌النهرین است.

حصیر یا بوریا از نی بافته می‌شود. حصیرهای لرستان که همچنین از برترین صنایع دستی بروجرد به‌شمارمی‌رود، بیشترین نی مورد نیاز خود را از نیزارهای اطراف بروجرد و دشت‌های پربرکت خوزستان به دست می‌آورند. اندازه یک حصیر معمولا به ۸ متر در ۴ متر می‌رسد. در بلاگ پست دیگری از سلام به طور کامل هنر حصیر بافی را به شما معرفی کرده‌ایم، اگر به شناخت آن علاقه دارید توصیه می‌کنیم آن مقاله را نیز مطالعه کنید.

نحوه بافت حصیر، یک حصیر چگونه درست می‌شود؟

اگر دوست دارید بدانید یک حصیر چگونه بافته می‌شود با فروشگاه اینترنتی سلام شاپ در این بخش همراه شوید:

۱- برای بافت حصیری بادوام و باکیفیت، ابتدا استاد کار که به نام «حصیر باف» نیز شناخته شده‌است، نی‌ها را می‌خرد.

۲- سپس بعد از تمیز کردن ساقه نی آن‌ها را به کمک نی کوب می‌کوبد و در آب قرار می‌دهد تا نرمی و لطافت لازم را به‌دست آورند.

۳- در مرحله بعد نی‌هایی را که به صورت ورقه‌ای بازشده‌اند کنار هم قرار می‌دهد و از میان آن ها به طور قائم، یک «پود» می‌بافد و لبه‌های اضافی کار را به درون کار می‌دهد تا بافتی محکم داشته باشد.

۴- و در نهایت، حصیر آماده است.

قالی بافی، هنر دست و احساس در صنایع دستی لرستان

فرش قالی بافی در لرستان فقط یک هنر دستی پرفروش و ماندگار نیست. برای قوم لر فرش تاثیر بسیار مستقیمی در فرهنگ و شیوه زندگی‌ دارد. قالی در زندگی لرها از زمان ازدواج و تعداد خواستگاران دختر دم‌بخت، نقش روی گور زنان و دختران بومی منطقه، ترانه خوانی‌های زنان هنگام بافت نقش‌ها و حتی در نحوه عروسی‌شان نمود پیدا کرده و برایشان علاوه بر زیراندازی نفیس، حکم نمادی از عشقش تپنده‌شان نسبت به آن است و این‌هنر محبوب را یکی از عناصر اصلی در شکل‌گیری فرهنگ بومی‌شان می‌دانند.

در فرش‌ها و قالی‌های لرستان بیشتر از خطوط شکسته و طرح‌های هندسی استفاده می‌شود. در این مورد از صنایع دستی لرستان، بیشتر رنگ‌های تیره و تند نظیر قرمز، مشکی و گاهی سفید دیده می‌شود و این از روحیه‌ی حماسی و جنگ‌آور این خطه نشات می‌گیرد.

از برترین گونه‌های فرش لرستانی می‌توان به دوپوهه، عشونه، کله گلی، چشمک، چهاربره و علمدار اشاره کرد.

جاجیم بافی، زیبایی‌های صنایع دستی لرستان در یک قاب جا می‌گیرد

جاجیم بافی بیشتر توسط عشایران و روستایی‌های لرستان انجام می‌شود. جاجیم، که ماده اولیه‌اش از پشم است، به شکل نوارهای اکثرا افقی کنارهم به طول ۵ تا ۸ متر و عرض ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر بافته می‌شود. در واقع جاجیم، مجموعه نوارهای بافته شده‌ای است که از پهلو بهم دوخته می‌شوند و معمولا در غالب زیرانداز یا لحاف کرسی از آن استفاده می‌شود.

این هنر دستی پرکاربرد، غالبا توسط زنان و در فصل‌های تابستان و پاییز تولید می‌شود و مردان به جز مرحله نخست، چیدن پشم، نقش زیادی در تولید آن ندارند. در یک جاجیم باکیفیت، در تضاد با سایر بافت‌ها ، تارها کاملاً نمایان و پودها در زیرکار مخفی هستند. از میان معروف‌ترین نقش‌های به کار رفته در جاجیم‌های لرستان، می‌توان به گلی، هچی، شونه، شیروز و دنوموشی را نام برد.

راه‌های خرید صنایع دستی لرستان، سلام از تولید تا مصرف با شما:

معمولا دغدغه هنردوستان، کسانی که در پی یک هنر دستی زیبا، باکیفیت و پرکاربرد می‌گردند، افرادی که به دنبال هدیه‌ای مناسب هستند یا شاید خود شما، صرفه‌جویی در زمان، تضمین قیمت، کیفیت کالا و مهارت استادکار بوده‌است. اگر چنین است، دیگر هیچ ناراحتی در کار نخواهد بود. شما می‌توانید با مراجعه به یکی از معتبرترین و با کیفیت‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی صنایع دستی، سلام شاپ، به تمام ایده‌آل‌های خود برسید.

• اگر نگران قیمت صنایع دستی هستید، ما آن را با عرضه کیفیت کارمان به شما تضمین می‌کنیم.
• اگر نگران کیفیت کار هستید، ما آن را با مهارت استاد کارمان تضمین می‌کنیم.
• اگر نگران مهارت استاد کار هستید، ما آن را با هزینه‌ای که می‌پردازید و کیفیتی که دریافت می‌کنید ضمانت می‌کنیم.

علاوه برتمام این‌ها بسته‌بندی زیبا، ضمانت بازگشت و ارسال به تمام نقاط کشور نیز به شما در خریدی با خیال راحت راحت راحت کمک می‌کند. پس همین حالا نسبت به خرید صنایع دستی لرستان اقدام کنید.

سخن پایانی

حالا که باهم دقایقی هرچند کوتاه با یکی از استان‌های سراسر هنر و قدمت آشنا شدیم، وقت آن رسیده که نظرات شما را بشنویم. نظر شما درباره‌ی صنایع دستی لرستان چیست؟ کدام عنصر نقش بیشتری در شکل گیری این صنایع بر عهده دارد؟ ارزشمندترین صنایع دستی لرستان از دیدگاه شما کدامند؟ با نگاهی مشتاق به نظرات و دیدگاه‌های مثبت و منفی شما چشم دوخته‌ایم.

فروشگاه آنلاین سلام، از معتبرترین و محبوب‌ترین راه‌های ارتباطی شما با سراسر ایران است. با نگاهی به صفحه مجازی ما از آبادانی های جنگل‌های رامسر در شمال، شیرینی گزها و آبی شفا بخش فیروزه‌های اصفهان در مرکز تا بلندای نخلستان‌های جنوب کشور سفرکنید و با صنایع دستی مملو از زیبایی‌اش آشنا شوید و حتی آنها را به خود و عزیزانتان هدیه بخشید. با یه کلیک، تمام این امکانات را  در دست داشته باشید. هیجان انگیز نیست؟