شغل حصیر بافی، یک مهارت زیباست که در بین مردم کشورهای مختلفی رایج بوده و فقط مختص به ایران نیست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید مردمی از کشورهای شرق آسیا مثل اندونزی، تایلند و مردم آفریقا هم به این هنر مشغول هستند و محصولات حصیر بافی مختلف و کاربردی زیادی را تولید میکنند. ایران هم جزو آن دسته از کشورهاییست که در بعضی از مناطق آن، مردم مشغول به این حرفه هستند و در اوقات فراغت خود برای درآمد زایی این پیشه را دنبال میکنند.
حصیر بافی چیست؟
در واقع فرآیندی که طی آن، رشتههای حاصل از الیاف گیاهی، به صورت دستی در هم بافته میشوند و برای شکل گرفتن، به ابزار سادهای نیاز دارند، حصیر بافی گفته میشود. این حرفه خود انواعی دارد که شامل پَخَل بافی،بامبوبافی، مرواربافی، تِرکه بافی، چم بافی و سبد بافی میشود. محصولات حاصل از آن نیز کاربردهای متفاوتی دارند که در ادامه، به بررسی بیشتری درمورد آنها میپردازیم.
تاریخچه حصیر بافی
چندین سال قبل را تصور کنید، جامعهای ساده و بدون امکانات، بدون کارخانهجات مختلف، کارگاههای تولیدی، پلاستیک و مواد جدید شیمیایی، همه چیز ابتدایی و بدون فناوری خاصی، به صورت طبیعی و دست ساز، در این شرایط و با کمبود امکانات فعلی، مردم هموار به فکر تامین نیازهای خود برای زندگی بودند.
برای رفع و برآوره کردن این نیازها، تنها منابع موجود، مواد حاضر در طبیعت بودند که شامل سنگ، چوب، خاک و مثل آنها میشدند. از همین مواد طبیعی، مردم ابزارهای ساده تولید کرده و به ساخت محصولات کاربردی برای روزمره میپرداختند.
این وسایل روز به روز بیشتر تولید شده و برای افرادی که مهارت داشتند، تبدیل به شغل و حرفه میشدند. بنابراین به غیر از جنبه استفاده به صورت روزمره، به کسب درآمد و امرار معاش هم منجر میشدند. یکی از همین حرفهها، شغل حصیر بافی است که در کشور ما در استانهای جنوبی و یک سری از شهرهای شمالی، رونق بیشتری دارد. به طوریکه به نظر میرسد اولین نمونه حصیر بافی یافت شده در ایران، مربوط به شهداد در کرمان است. امروزه هم در مناطق شمال و جنوب کشور، با استفاده از برگ درخت خرما، ساقه گندم، نی و ترکه، محصولات مربوط به این حرفه با ارزش تولید میشود.
شغل حصیر بافی در بوشهر، سیستان و بلوچستان و چند شهر شمالی انجام میشود. در استان اصفهان هم، در شهرهای خشک مثل نایین و همچنین خور و بیابانک، تولید این محصول رونق دارد. اصفهان در زمینه تولید صنایع دستی متنوعی فعال است، مثل خاتم کاری، مینا کاری، فیروزه کوبی و انواع دیگری از صنایع دستی زیبا و باارزش که در کارگاههای مختلف به تولید میرسند.
ابزار و لوازم حصیر بافی
برای انجام هر کاری، به ابزار مورد نیاز و مربوط به آن نیاز داریم. البته در صنایع دستی، ابزار پیشرفته به کار گرفته نمیشود. چرا که به طور کلی در تعریف صنایع دستی، محصولاتی که به صورت دستی و با استفادع از ابزار ساده تولید میشوند، در رده محصولات صنایع دستی قرار میگیرند.
برای تولید محصولات حصیر بافی، به ابزارهای مختلفی نیاز داریم که در ادامه، آنها را معرفی میکنیم.
قیچی
همانطور که گفتیم، برای انجام این حرفه، به برگ درخت خرما، ساقه و نی نیاز داریم. حالا برای اینکه این چوبها را برش داده و در ابعاد مناسب و مورد نیاز خود استفاده کنیم، به قیچی تیز با لبههای باریک نیاز داریم. به این ترتیب، برش دادن و جدا کردن چوبها از هم راحتتر خواهد بود.
درفش
ممکن است هنگام حصیر بافی، متوجه شوید که بخشهایی از کار، نیاز دارد که ترکههایی به بافت اضافه شود. در چنین موقعیتی، با استفاده از درفش، میتوان ترکه اضافه به محصول افزود.
چاقو
گاهی الیافی که برای کار استفاد میکنیم، از ضخامت زیادی برخوردار است و جدا کردن آن به راحتی ممکن نیست. برای همین در چنین موقعیتی میتوان از چاقوی تیز و مناسب استفاده کرد.
خط کش و متر
برای اندازهگیری دقیق و مناسب، به ابزار اندازهگیری نیاز داریم تا بتوانیم بهتر به تولید محصول مورد نظر بپردازیم.
چسب
گاهی برای چسباندن و محکم کردن تکههای اضافی چوب در جای مشخصی، به چسب نیاز است.
گاز یا چراغ الکلی
نی و برگهایی که در تولید محصولات حصیر بافی به کار میروند، پرزهایی دارند که برای از بین بردن آنها، به چراغ الکلی یا گاز نیاز داریم.
درفش با نوک پهن
ممکن است در شرایطی، بخواهید بافت محصول خود را باز کنید، در چنین وضعیتی، باید با استفاده از یک درفش نوک پهن، بافت را باز کنید تا به اصلاح کار خود بپردازید.
مواد خام مورد نیاز برای شغل حصیر بافی
برای تولید محصولات حصیر بافی، به مواد خامی نیاز است که در ادامه آنها را نام میبریم.
- گالی یا جگن یا لی
- کلوش (ساقهٔ برنج یا کولوش)
- سوف یا سیم یل سوم
- کلیر، کولر
- خرمای اهلی
- درخت داز (بلوچستان)
- گیاه گز
- گیاه لوئی
- گیاه نی
- ساقه گندم(سفال،سفله،پَخَل)
روشهای مختلف برای حصیر بافی
شغل حصیر بافی، به صورت بافت به شکلهای مختلف است. در هم تنیدن ساقههای و برگها و ایجاد یک محصول با کیفیت و کاربردی که شکل زیبایی هم دارد. به طور کلی، این حرفه به دو صورت بافته میشود، یکی به شکل مشبک و دیگری به صورت پیچشی.
در نوع اول یا همان مشبک، وقتی هنرمند به بافت میپردازد، روزنههای منظم و هندسی تولید میشود. در روش پیچشی که به آن مارپیچ هم میگویند، اول از همه افراد رشتههایی را به شکل طناب یا نوار بافته و بعد از آن، این رشتهها را به صورت مارپیچی از کنار یکدیگر رد میکنند.
حصیر بافی به روش مشبک
برای تولید محصولات حصیر بافی به روش مشبک، مراحلی باید طی شود که باید به سورت موردی، آنها را بررسی کنیم.
برای تولید این محصولات به روش مشبک، ابتدا مواد اولیه و مورد نیاز مثل برگ نخل، ساقه نی، ساقه گندم و مانند آن تهیه شده و به منظور تولید در دسترس قرار میگیرند.
اگر افراد بخواهند از ساقههای نی برای حرفه خود استفاده کنند، ابتدا این نیها را خیسانده و بعد از مدتی، به صورت نوارهای باریکی درمیآورند.
بعد از تهیه کردن مواد اولیه و ابزار مناسب، رشتههای تهیه شده را مثل تار و پود، از زیر و روی یکدیگر رد میکنند تا در نهایت، محصول مورد نظر خود را تولید کنند.
حصیر بافی به روش پیچشی
در این روش از شغل حصیر بافی هم، از باید مواد اولیه تهیه شود که میتواند نی، برگ نخل، ساقه گندم یا برنج باشد. تهیه کردن مواد اولیه بستگی به محل زندگی افراد و طبیعت موجود در آن منطقه دارد.
بعد از آنکه مواد اولیه تهیه شد، چند رشته را به صورت نوار میبافند و یا اینکه آنها را مثل طناب دور هم میپیچند. بعد از آنکه نوار تهیه شد، شی مورد نظر خود را با پیچ و تاب دادن نوار، تهیه میکنند.
کاربرد محصولات حصیر بافی
صنایع دستی، به غیر از جنبه تزئینی، به صورت کاربردی در روزمره هم مورد استفاده قرار میگیرند. حصیر بافی هم جزو این دسته از صنایع است که در شکلها و ابعاد مختلفی تولید شده و به کار گرفته میشود. برای مثال میتوان به محصولاتی مثل، کیف، سبد نان، زنبیل، سبد میوه، زیر انداز، کلاهک آباژور و مثل آن اشاره کرد. محصولات دیگری مثل جا ادویهای، ظرف حبوبات، گلدان، ظرف در دار، زیر بشقابی و زیر لیوانی هم به صورت گسترده مورد استفاده قرار میگیرند.
تهیه کردن محصولات حصیر بافی، باید از جایی باشد که نسبت به کیفیت آنها اطمینان داشته باشد. خرید آنلاین از فروشگاههای معتبر، یکی از گزینههای مناسب برای خرید است. اگر به دنبال محصولات با کیفیت حصیر بافی هستید، فروشگاه آنلاین صنایع دستی سلام، به فروش محصولات با کیفیت میپردازد که انتخاب درست و مناسبی برای شما خواهد بود.
نگهداری از محصولات حصیر بافی
برای اینکه محصولات حصیر بافی شما، عمر بیشتری داشته باشند، باید آنها را دور از تماس با حرارت قرار دهید و از فرو کردن اشیا نوک تیز در آنها جلوگیری کنید. همچنین بهتر است برای تمیز کردن آن، از آب ولرم و شویندههای ساده استفاده کنید.
فروشگاه آنلاین سلام
فروشگاه سلام، مدت زیادی است که در تلاش و کوشش است تا انواعی از هنرهای ایرانی را با کیفیت بالا به دست هموطنان ایرانی برساند تا خیال آنها از بابت اصالت کالا راحت باشد.. برای خرید انواع محصولات صنایع دستی، میتوانید به راحتی روی این فروشگاه حساب کنید. محصولات متنوعی با قیمت مناسب و کیفیت بسیار خوب، در فروشگاه سلام موجود هستند که دست شما را در انتخاب و مقایسه با یکدیگر باز گذاشتهاند. همچنین اصالت و کیفیت این کالاها تضمین شده هستند.
سخن پایانی
بعد از مطالعه این نوشتار، به این نتیجه میرسیم که باید در هر کجای دنیا که هستیم، ارزش صنایع دستی اصیل خود مثل شغل حصیر بافی را به خوبی بدانیم و برای آن ارزش زیادی قائل شویم چرا که تولید محصولات حصیر بافی با زحمت زیادی همراه است و هنرمندان باید وقت و حوصله زیادی را برای تولید آنها صرف کنند. حمایت ما میتواند با خواندن درمورد این آثار و کسب اطلاعات، همینطور با خرید محصولات اصیل باشد. امیدواریم همه روزی ارزش واقعی این صنایع گرانبها را درک کنیم.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.